Dienstmeisje zijn was vroeger helemaal niet leuk. Heel jong moest het meisje gaan werken bij een vreemde ‘meneer en mevrouw’ die helemaal niet aardig deden.
Vroeger grote gezinnen
Vroeger waren de arbeidersgezinnen vaak heel groot en de huisjes waar ze in woonden heel klein. Dus wat deden de ouders wanneer er weer een baby op komst was? Zo snel mogelijk voor de oudste kinderen ‘een baantje’ zoeken. Het geld wat de kinderen verdienden moest natuurlijk wel meteen aan de ouders gegeven worden, want iedere extra gulden (toen waren er nog geen euro’s maar guldens) was broodnodig om het hoofd boven water te houden.
Werken op het platteland of in de stad
Als dienstmeid kon je een werken in de grote stad of bij een herenboer op het platteland vinden. Bij de boer had ze het meestal niet zo leuk. Eenzaam en alleen moest ze maar in de keuken eten en zich met een enkel kooltje opwarmen bij de kolenkachel. Had ze het koud of moest ze naar de wc? Dan moest ze maar naar stallen om zich bij de koeien op te warmen. Ook daar moest ze maar haar behoefte doen, want dat mocht natuurlijk niet op de wc van meneer en mevrouw. Dat hoorde gewoon niet. Niet dat de dienstmeid in de stad minder hard moest werken, maar daar was ze vaak minder eenzaam en was het leven net wat luxer.
Dienstmeid bij de boer
De herenboeren waren de ‘adel van het platteland’. Mevrouw werkte niet en ook meneer had daar zijn arbeiders voor. Als Lutjemeid (12-jarig meisje) kreeg je een contract wat liep van 12 mei tot 12 mei het volgende jaar. Dat betekende dat de dienstmeid één week per jaar vakantie had. Eens in de veertien dagen had ze een zondag vrij en soms ook één kort avondje in de week. Haar taken bestonden uit kachels aanmaken, koeien melken, ontbijt, lunch en avondeten maken, poetsen, stoffen, wassen, bleken, boenen, schrobben, kloppen en wecken. Zo had iedere dag van de week, naast de dagelijkse werkzaamheden, ook nog een vaste extra taak. Het was een hard leven. Ze was een ‘niks’. Vanaf haar 16e was ze een ‘grootmeid’ en werden haar taken nog zwaarder.
Dienstmeid in de stad
Had ze het geluk dat ze in een heel groot huis terecht kwam, dan was daar vaak meer personeel aanwezig zoals: meerdere dienstmeiden, een keukenmeid of kokkin en soms ook een butler. Natuurlijk heerste onder het personeel veel rangen en standen en stond je als dienstmeid laag in de pikorde. De taken van de dienstmeid in de stad verschilde natuurlijk veel. Vaak moest mevrouw ‘geholpen’ worden door een warm bad te maken en haar te helpen met het aankleden en ’s middags met het omkleden voor het diner. Het ontbijt, de lunch, de middag thee en het diner moest geserveerd worden. Er moest gestoft, geklopt, geschrobt, gewassen en geboend worden. Ook in de stad betekende dat iedere dag vaste taken en extra klussen met zich meebracht.
Wat was hetzelfde voor de dienstmeid?
De verschrikkelijk lange dagen en weinig geld verdienen. Erover mopperen? Dat durfde ze niet, want dat betekende ontslag. Werd je ontslagen dan kreeg je geen salaris en had je al die tijd voor niets gewerkt, want maar twee keer per jaar werd het verdiende geld uitgekeerd. De enige manier om dit zware leven te ontvluchten was om zo snel mogelijk te trouwen. Veel meisjes trouwden daarom al rond hun twintigste. Zij kregen ook weer grote gezinnen en begon alles weer van voren af aan.
Einde van de dienstmeid
Vanaf de jaren 30 kwam langzaam de industrie op gang. Veel meisjes vonden werk in de fabrieken waar de salarissen hoger lagen. Het beroep van de dienstmeid verdween vanaf de jaren 50, doordat haar taken door huishoudelijke apparaten werden overgenomen zoals de stofzuiger, de wasmachine en de afwasmachine.
Meer lezen:
http://www.historien.nl/huispersoneel-vroeger-en-nu/
http://www.npogeschiedenis.nl/andere-tijden/afleveringen/2008-2009/Dienstmeisjes-voor-dag-en-nacht.html
http://www.edwardianpromenade.com/occupations/general-servants-time-table/
Foto’s: Pinterest